MAŠINE JEDNOSMJERNE STRUJE sa zbirkom zadataka i ilustrativnim primjerima - Martin Ćalasan

PREDGOVOR

Pisati knjigu nije lako; pisati knjigu za studente je izuzetno teško, jer su studenti prvo rešeto za dobru, jasnu i kvalitetnu knjigu; pisati knjigu za sve ljude koje zanima ova oblast pravi je izazov.
Mašine jednosmjerne struje (MJSS) su principski najjasnije električne mašine. To su mašine kod kojih se može najbolje shvatiti fizika obrtnih električnih mašina. Štaviše, MJSS
su „mjesto“ gdje se najbolje razumije elektromagnetna sila i moment. Zbog toga je glavni cilj ove knjige da se studenti, koristeći istu, detaljnije upoznaju sa praktičnom primjenom ovih zakona elektrotehnike. Štaviše, ova knjiga treba da posluži kao polazni udžbenik za gradivo električnih mašina kako bi se nakon savladavanja osnovnih znanja mogli upustiti u stručnu literaturu i detaljnije proučavanje i rješavanje pojedinih inženjerskih problema.  

Knjiga je organizovana u deset poglavlja. U prvom poglavlju, Opšte informacije o obrtnim električnim mašinama, date su, veoma kratko, osnovne informacije o obrtnim električnim mašinama, podjelama i režimima rada. U drugom poglavlju, Opšte informacije o MJSS, opisana je prije svega konstrukcija mašina jednosmjerne struje, kao i bazični problem MJSS – reakcija armature, koji uzrokuje usložnjavanje konstrukcije mašine. U trećem poglavlju, Princip rada MJSS, opisan je princip rada mašine i u motornom i u generatorskom režimu rada. Osnovne matematičke jednačine MJSS u stacionarnom stanju, kao i zamjenska šema iste, opisane su u istoimenom, četvrtom poglavlju knjige. U petom poglavlju, Karakteristike MJSS, predstavljene su karakteristike motora i generatora JSS, zajedno sa opisom odgovarajućih šema za izvođenje ogleda na mašini. Osnovne komponentne energetske elektronike koje se koriste kod upravljanja motorom JSS opisane su u šestom poglavlju (Osnovni elementi energetske elektronike značajni kod upravljanja MJSS), dok je problem startovanja motora JSS opisan u sedmom poglavlju (Startovanje motora JSS). Regulacija brzine motora JSS i kočenje motora JSS opisani su u istoimenim  ‐  osmom i devetom poglavlju, respektivno. U posljednjem poglavlju Simulacija radnih režima motora JSS korišćenjem Matlab/Simulinka prikazani su rezultati simulacije radnih režima motora JSS.  

Nakon većine obrađenih poglavlja, predstavljenu materiju prate zadaci. Prikazani zadaci u ovoj knjizi su dominantno bazirani na vježbama iz Rotacionih mašina, koje je godinama držala na Elektrotehničkom fakultetu u Podgorici, mr Milanka Žugić. Isti su dopunjeni brojnim zadacima koje izvode profesori sa fakulteta u regionu i zemlji, zadacima sa rokova koje su dobijali studenti ETF, sa odsjeka Energetika i Automatika u Podgorici, kao i sa nekim zadacima sa studenstkih takmičenja ‐ Elektrijada.
Glavni krivac za pisanje ove knjige je prof. dr Milutin Ostojić, redovni profesor u penziji Elektrotehničkog fakulteta u Podgorici. Osim što mi je bila čast da budem student prof. Ostojića, prof. Ostojić je bio i moj mentor na diplomskim i master studijama. Tok pisanja knjige je odslikao profesorova predavanja, zbog kojih sam i lično zavolio električne mašine. Nadam se i da će svi koji budu pročitali ovu knjigu uvidjeti ljepotu fizike električnih mašina i zavoljeti svijet istih.

Posebnu zahvalnost dugujem recenzentima ove knjige  ‐  prof. dr Milutinu Petronijeviću sa Elektronskog fakulteta u Nišu, koji je, prije svega, imao strpljenja za moje pisanje, i koji je izuzetno pedantno, predano i posvećeno iz nekolika navrata čitao moj materijal, kao i prof. dr Nerdini Mehinović, sa Fakulteta Elektrotehnike iz Tuzle, koja je,
osim konkretnih komentara koji su doprinijeli poboljšanju kvalitetu knjige, bila moja velika podrška da izvedem pisanje materijala do kraja. Osim recenzentima, posebnu zahvalnost dugujem saradniku, mr Mihailu Micevu, koji mi je pomogao oko pripreme i klasifikacije zadataka.

Na kraju, pozivam sve  čitaoce, a prvenstveno studente, da mi dostave sve sugestije, predloge i komentare u cilju poboljšanja kvaliteta izložene materije.